Μονή Αιµυαλών ∆ηµητσάνας

Τη Μονή Αιµυαλών ∆ηµητσάνας τη συναντά ο επισκέπτης αφήνοντας τα τελευταία σπίτια της ∆ηµητσάνας, στο τρίστρατο προς Γυµνάσιο-Λύκειο… προς Στεµνίτσα και προς Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης. 

Έχει ν’ ακολουθήσει, µε αυτοκίνητο, το δρόµο δεξιά, να περάσει από την Μπολιάνα και να φθάσει στο Κεφαλάρι του Αγιαννιού. ∆ιανύει, οδοιπορικώς, γραφική διαδροµή, περίπου µισής ώρας έως το Μοναστήρι Παναγίας της Αιµυαλούς. Η απόσταση µπορεί να γίνει πιο σύντοµη, µε Ι.Χ.

Φτάνοντας στον εξωτερικό περίβολο, περνάς αφύλακτη πύλη µε θολωτό διάδροµο, ύστερα το ∆ιαβατικό και είσαι στον εσωτερικό περίβολο. Παχιά είναι η σκιά από αιωνόβιο πλάτανο και κυπαρίσσια. Χαµηλότερα, υπάρχουν κάποια µικρά κηπάκια, που συντηρεί η Βρύση της αυλής. Το Μοναστήρι είναι σφηνωµένο µέσα στον ψηλό βράχο, ενώ η τετράγωνη οικοδοµή που σχηµατίζει ένα κεφαλαίο Τ, είναι γνωστή ως Πύργος της Μονής. Σήµερα, έχει διαµορφωθεί σε ξενώνα µε βοηθητικούς χώρους ενώ, στην αρχική του αποστολή, ήταν αµυντικός Πύργος εναντίον κάθε επιδροµής, εξοπλισµένος µε πολεµίστρες που διασώζονται.

Ο επισκέπτης γνωρίζει, από παλαιότερες επιγραφές ερευνητών, ότι τα πρώτα κελλιά είχαν κτισθεί µέσα σε κοιλότητες του βράχου, ότι εξωτερικά είχαν προστεθεί άλλα κτίσµατα και προσκυνήµατα και ότι δεν αποκλείεται, στον απρόσιτο αυτό βράχο, να είχαν καταφύγει αρχικά ερηµίτες στ’ ασκηταριά τους!

Το Καθολικό της Μονής, καταρχή, ήταν µικρών διαστάσεων, προοριζόµενο για ολιγοµελή µοναστηριακή αδελφότητα. Η κτιτορική επιγραφή περιέχει τα βασικά στοιχεία της ιδρύσεως τής µονής και της διακοσµήσεως της. Την ίδρυση τής Μονής -τέλη 16ου ή αρχές 17ου αιώνα- ανέλαβε ο Γρηγόριος Κοντογιάννης, ιεροµόναχος και πνευµατικός, και η αδελφή του Ευπραξία, µοναχή, µαζί µε τη συνοδεία τους. Η αγιογράφηση έγινε από τους γνωστούς ζωγράφους, ∆ηµήτριο και Γεώργιο Μόσχο από το Ναύπλιο, το 1608.

Η Μονή της Θεοτόκου, µέσα στο σπηλαιώδη βράχο της, τιµάται και πανηγυρίζει στο Γενέσιο της Θεοτόκου, 8 Σεπέµβρη, χωρίς όµως αυτό να αναφέρεται σε καµία πηγή ή επιγραφή.

Η επωνυµία ξεκινά από τους Αιµυαλούς της Αλαγονίας. Το όνοµα της Μονής Αιµυαλών οµοηχεί µε το επίθετο οµαλός. Η Μονή µεταβλήθηκε, από Αιµυαλών σε Οµαλών ή και Οµυαλών. ∆εν είναι βέβαιο, ότι, το όνοµα Αιµυαλοί του οικισµού Αλαγονίας, είναι ελληνικό· πάντως, στη Μάνη, αιµυαλούς, ονοµάζει ο λαός, βρωσίµους κοχλίες (σαλιγγάρια). Εντελώς απίθανη είναι παραγωγή θηλυκού Αιµυαλού από αρσενικό Αιµυαλός, όνοµα προσώπου.

Ευτύχηµα είναι, ότι περισώθηκε ο Κτιτορικός Κώδικας της Μονής! Είναι καθιερωµένος από τα πρώτα σχεδόν βήµατα της συγκροτήσεως του µοναστηριού, προσφέρει ειδήσεις πολύτιµες και αποτελεί σήµερα ένα πολύτιµο γραπτό µνηµείο. Φυλάσσεται στη Βιβλιοθήκη της ∆ηµητσάνας.

Η Μονή είχε αποκτήσει µεγάλη περιουσία, εντός και εκτός της περιοχής της, ανά την Πελοπόννησο. Είχε πολλά κτήµατα, στη γύρω περιοχή, από την καλλιέργεια των οποίων εξασφάλιζε τη συντήρηση των µοναχών και των εργαζοµένων, φιλοξενία και φιλανθρωπία… αλλά και αποκτήµατα είχε όπως, αµπέλια, χωράφια, σπίτια, µύλους, ποίµνια… από αγορές και αφιερώσεις ευσεβών χριστιανών.

Η Μονή Παναγίας της Αιµυαλούς, από τη σκοπιά της, δεν αρνήθηκε να προσφέρει στον Αγώνα· µάλιστα, όταν το 1822, η Πελοποννησιακή Γερουσία ζήτησε από όλα σχεδόν τα µοναστήρια της Πελοποννήσου, οικονοµική ενίσχυση υπό µορφή δανείου, έλαβε από το µοναστήρι 750 γρόσια.

Πρώτος Ηγούµενος της νέας µονής της Παναγίας Αιµυαλών υπήρξε, ο κτίτωρας και στυλοβάτης της, Γρηγόριος ιεροµόναχος Κοντογιάννης! Ενώ, ο Γεννάδιος, είναι ο τελευταίος γνωστός στη Μονή Αιµυαλών, ηγούµενος.

Προς το τέλος του 19ου αιώνα είχε αρχίσει και συνεχιζόταν η κατιούσα πορεία της Μονής. Τα αίτια της φθοράς δε φαίνεται να ήσαν οικονοµικά. Το κακό είχε εντοπισθεί στο χαρακτήρα των µοναχών, που δηµιουργούσε επεισόδια ασυνεννοησίας. Σύµφωνα µε τις ενδείξεις, είχε αρχίσει περίοδος παρακµής. Η παρακµή αυτή πριν το τέλος του 19ου αιώνα οδήγησε στην ένωση τής Μονής µε τη Μονή Προδρόµου, της οποίας, από το 1925, κατέστη µετόχι.

Κατά καιρούς, οι προϊστάµενοι της Μητροπόλεως Γόρτυνος, Αρχιερείς, επεδίωξαν ανασύσταση, της µονής αυτής µε το ένδοξο παρελθόν, αλλά τα αποτελέσµατα δεν υπήρξαν ενθαρρυντικά. Ήδη, παραµένει µετόχι της Μονής Προδρόµου, αλλά γνωρίζει ηµέρες ενθαρρύνσεως, γιατί είναι µοναστήρι ανοικτό, µε παρουσία µόνιµη µοναχών και προϊστάµενο τον αρχιµανδρίτη ∆αµασκηνό. Συγκινητική είναι και η προσέλευση και ενίσχυση των χριστιανών της περιφέρειας, και από όλη την Ελλάδα, σ’ ένα παραδοσιακό τόπο προσκυνήµατος και προσευχής.